Olej rzepakowy czy słonecznikowy? Porównajmy!

Olej słonecznikowy należy do tłuszczów bardzo dobrze rozpoznawanych przez konsumentów. Według danych GUS, pod względem popularności olej ten zajmuje w naszym kraju drugie miejsce, stanowiąc ponad 6% spożywanych olejów roślinnych i ustępując miejsca tylko olejowi rzepakowemu (ok. 80% rynku).Z uwagi na to, że olej produkowany ze słonecznika, jak i ten otrzymywany z rzepaku, należą do tłuszczów roślinnych zdecydowanie najchętniej wybieranych przez polskich konsumentów, warto przyjrzeć się dokładniej składowi obu tych produktów i zastanowić się, który z nich będzie dla nas bardziej odpowiedni.

Deficytowy składnik odżywczy

W przypadku mieszkańców naszej szerokości geograficznej zaleca się spożywanie produktów obfitujących w kwas linolenowy (Omega-3) z racji jego deficytowości w naszej diecie. Olej rzepakowy charakteryzuje się dużą zawartością kwasów Omega-3 (10% składu), podczas gdy w oleju słonecznikowym występują jedynie śladowe ilości tego wartościowego i deficytowego składnika.

Trudna równowaga

Olej słonecznikowy wyróżnia się bardzo dużą zawartością kwasów tłuszczowych Omega-6, co w połączeniu z bardzo małą ilością Omega-3, wpływa na niepoprawną proporcję pomiędzy tymi dwoma składnikami. Stosunek między Omega-6 a Omega-3jest w tym oleju większy niż 136:1,co jest wartością daleką od zalecanej przez dietetyków proporcji równej 2:1.Takim idealnym stosunkiem ilościowym nienasyconych kwasów tłuszczowych, który uważany jest za optymalny z punktu widzenia żywieniowych potrzeb człowieka, charakteryzuje się olej rzepakowy. Z racji tej pożądanej proporcji olej otrzymywany z rzepaku uważany jest za odpowiedni tłuszcz w diecie śródziemnomorskiej, która zakłada ograniczenie spożycia kwasów Omega-6 przy jednoczesnym zwiększeniu stężenia Omega-3. Inne tłuszcze, takie jak olej słonecznikowy, nie mogą pełnić tej roli z powodu małej zawartości kwasu linolenowego, która nie pozwala na zachowanie względnej równowagi między Niezbędnymi Nienasyconymi Kwasami Tłuszczowymi.

Niepożądane nasycone kwasy tłuszczowe

Równie ważną kwestią, na którą powinniśmy zwrócić uwagę, wybierając olej, jest zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych – składników, które zwiększają ryzyko chorób sercowo – naczyniowych. Spośród wszystkich tłuszczów roślinnych olej rzepakowy wyróżnia się najmniejszą zawartością tych niekorzystnych składników, będąc odpowiednim produktem w profilaktyce kardiologicznej. Olej słonecznikowy z dwukrotnie większą zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych nie może zostać uznany za jego wartościowy odpowiednik.

„Oliwa Północy”

Olej rzepakowy nazywany bywa „oliwą Północy”, co wiąże się z cechującą go wysoką i zbliżoną do oliwy z oliwek zawartością cennego jednonienasyconego kwasu oleinowego. Inne tłuszcze roślinne zawierają go znacznie mniej, a w przypadku oleju wytwarzanego z nasion słonecznika jest to ilość ponad trzykrotnie mniejsza.

Porównanie tych dwóch tłuszczów roślinnych nie wychodzi na korzyść oleju słonecznikowego także pod względem zawartości steroli roślinnych – substancji pomagających utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu we krwi, których w oleju rzepakowym jest więcej.

Porównanie składu oleju rzepakowego i oleju słonecznikowego

		Olej rzepakowy	Olej słonecznikowy
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone	linolowy (Omega-6)	20%	68%
	linolenowy (Omega-3)	10%	śladowe
	stosunek Omega-6 do Omega-3	2:1	>136:1
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone	oleinowy	62%	18%
Nasycone kwasy tłuszczowe		7%	14%
Sterole roślinne (całkowita zawartość)		633-881 mg/100g	410,0 mg/100g

Źródło: dane z monografii „Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda” pod redakcją prof. dr hab. Jana Krzymańskiego z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin

Jako uzupełnienie powyższego porównania składu obu omawianych tłuszczów warto zwrócić uwagę na kwestię zawartości witaminy E. Zawartość tokoferolu alfa (jeden ze związków będących różnymi formami witaminy E), jest kilkukrotnie większa w oleju słonecznikowym niż rzepakowym, jednakże łączna zawartość wszystkich tokoferoli (alfa, gamma, beta i delta) może być nawet większa w przypadku oleju rzepakowego (430-2680 mg/kg) niż oleju słonecznikowego (440-1520 mg/kg) [2].

Jak podaje prof. dr hab. Danuta Rosołowska-Huszcz zawartość witaminy K w oleju rzepakowym wynosi 150 µg/100g, zaś w oleju słonecznikowym tylko 9 µg/100g. Z kolei w przypadku prowitaminy A różnica na korzyść oleju rzepakowego jest miażdżąca. Olej rzepakowy zawiera jej aż 550 µg/100g, a słonecznikowy tylko 4 µg/100g. [3]

Powyższa analiza składu oleju słonecznikowego i rzepakowego wskazuje na przewagę tego drugiego tłuszczu jako bogatego źródła wartościowych składników odżywczych utrzymanych w odpowiednich z punktu widzenia potrzeb żywieniowych człowieka proporcjach. O przewadze ”oliwy Północy” świadczą także względy użytkowe – olej rzepakowy jest ponad dwukrotnie bardziej stabilny niż olej słonecznikowy (por. tabela poniżej), co oznacza, że dłużej zachowuje świeżość i wysoką jakość [1].

Źródło: dane z monografii „Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda” pod redakcją prof. dr hab. Jana Krzymańskiego z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin

Źródła:

[1]. Krygier K., Właściwości użytkowe rafinowanego oleju rzepakowego [w:] Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda, tom II, praca zbiorowa pod redakcją Jana Krzymańskiego, Warszawa 2009

[2]. Krygier K., Olej rzepakowy – mity i fakty [w:] Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda, tom II, praca zbiorowa pod redakcją Jana Krzymańskiego, Warszawa 2009

[3] Rosołowska-Huszcz D., Dlaczego olej rzepakowy? Raport kampanii Doceń olej rzepakowy

14 sierpnia 2013